İngiliz ve Fransız donanması Türk boğazlarını ele geçirerek Ruslara yardım götürme amacı ile Çanakkale Boğazı girişindeki kale ve tabyalarımızı bombardımana tabi tutar.

İngiliz HMS Cornwallis zırhlısı ilk atışı yapmış ve hedefi Orhaniye Tabyası olmuştur.

18 adet savaş gemisi olmak üzere toplam 103 gemiden oluşan Müttefik donanması Çanakkale Boğazına saldırır. Boğaz savunmasını sağlayan toplar ve dökülen mayınlar geçmelerine imkan kılmaz.

3 savaş gemisi batar ve ayrıca 3 tanesi ağır hasar almıştır. Nusrat'ın döktüğü 11inci mayın hattı görevini laikiyle yerine getirmiştir.   

Osmanlı Başkentine gelen istihbarat bilgileri doğrultusunda Müttefiklerin 18 Mart yenilgisinin ardından bir ordu ile gelecekleri belirlenir.

Bu sebepten dolayı Gelibolu Yarımadasında mevcut

3. Kolordu 5. Osmanlı Ordusuna dönüştürülür ve Başkomutan Vekili Enver Paşa tarafından Alman Leman von Sanders Ordu Komutanı olarak atanır.

Sabah saat 05.30 da Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordusu (ANZAC) askerleri Arıburnu mevkiine çıkarma gerçekleştirir. Arıburnu sahilinin dik yamaç ve sırtları sebebiyle bölgenin savunması ile görevli 9. Tümen 27. Alayın bir taburu Kabatepe mevkiinde olup, çıkarma noktasında sadece gözetleme amacıyla yerleştirilmiş askerler mevcuttur. ANZAK'lar rahat bir çıkarma yaşamış ama içerlere doğru ilerlemelerine Yarbay Şefik Aker komutasındaki 27. Alayın diğer iki Taburu ve 19. Tümen komutanı Mustafa Kemal emrindeki 57. Alay komutanı Hüseyin Avni  mani olmuşlardır. Bu sonuç itibarıyla müttefik güçleri ancak sahilden ikinci sırta kadar olan bölgeye tutunabilmiş ve Arıburnu Cephesi iki yüz kırk gün boyunca siper savaşlarına tanık olmuştur. 

Saat 10.00 da Fransızların Şark Sefer Kolordusu birlikleri Çanakkale Boğazı girişinde Anadolu yakasında bulunan Kumkale bölgesi Beşike sahiline çıkartmayı gerçekleştirirler. Bombardıman sebebiyle harap olan Kumkale'den aynı ismi taşıyan Kumkale köyüne ve Yeniköy istikametine ilerlemeye başlayıp bölgeyi zapt etmeyi planlamaktadırlar. 

11. Tümene bağlı 39. Alay komutanı Yarbay Nurettin Bey Fransız piyade birliklerini bütün gün süren bu çarpışmalar esnasında durdurmuş ve yenmiştir. Fransız askerlerini neredeyse esir alacakken gemilerden acılan bombardıman sonucu fazla zayiat verilmiş ve yeniden düzen sağlamak amacıyla geri çekilmiştir.

Müttefik Ordusu Başkomutanı İngiliz General Ian Hamilton yaşanan başarısızlıklar ve 26 Nisan günü 11. Tümenin diğer Alay'larının bölgeye intikal etmesi ile Fransız birliklerini geri çekilmeleri konusunda emir verir.

Bunun sonucu olarak Fransız birlikleri 27 Nisan tarihinde Gelibolu Yarımadasına çıkıp İngiliz birliklerinin yanında Seddülbahir Cephesinin doğu kanadında, Kerevizdere mevkiinde yıl sonuna kadar yer alacaklardır.

Çıkarma gününün akşamında ANZAK'lar siper kazarak zapt ettikleri bölgeyi güven altına almaya çalışmışlar ve böylece Arıburnu Cephesi meydana gelmiştir. Akabindeki aylar içerisinde arazi yapısı sebebiyle muharebeden ziyade siper savaşı yaşanan bir cepheye şahit olunacaktır.

Ancak Çanakkale Cephesinin oluşumu ile asker ihtiyacı çoğalmış ve Mayıs ortasında gönüllü asker birlikleri bölgeye gelerek 5. Ordunun emrine verilmişlerdir. 

Mayıs ayı başında Başkomutan Vekili Enver Paşa Çanakkale Cephesini ziyaret ederek Arıburnu Cephesinde bir taarruz emreder ve bu amaç ile

12. ve 2. Tümenleri 3. Kolordu Komutanı Esat Paşanın emrine verir. 17 Mayıs tarihinde yayınlanan emir ile 19 Mayıs gecesi saat 03.30 taarruz başlar ve saat 10.00 kadar sürecektir. Sonuç olarak 3.369 şehit ve 5.967 yaralı olmak üzere toplam 9.487 asker kaybedildiği rapor edilir.

Binlerce şehit cesedinin arazide yatması ile yükselen sıcaklığın sonucu dayanılmaz bir koku yayılır. Yayılabilecek hastalık endişesi ile Ordu kararı ile Binbaşı Ohrili Kemal Bey ANZAK Kolordu Komutanı General Birdwood ile müzekkere edip

24 Mayıs tarihi için bir ateşkes sağlar ve cesetlerin gömülmesi imkan sağlamıştır.  

Fransızların 21 Haziran'da başlattığı ve kısmi bir ilerleme sağladığı Birinci Kerevizdere Muharebesinin ardından İngilizler tarafından Seddülbahir Cephesinin batı kanadında bulunan Zığındere mevzilerinede aynı nitelikte bir saldırı gerçekleştirmesine karar verildi.

26 Haziran tarihinde ağır bombardıman başlatarak iki gün boyunca aralıksız topçu atışları devam etmiş ve 28 Haziran'da İngiliz Piyadeleri taarruza geçerek

beş hat halinde bulunan Türk siperlerini ele geçirmişlerdir. Böylece müttefikler Gelibolu Yarımadasına ayak bastıkları günden beri yapmış oldukları taarruzlar içerisinde en fazla toprak kazanımını elde etmişlerdir.

Buna karşın Türk birlikleri ise işgal edilen bu siperleri geri almak için dört Tümen ile 5 Temmuz tarihine kadar karşı hücumlara devam etmiş ancak olumlu sonuç alınamamıştır. 

Zığındere Muharebesi 5. Ordu tarafından Çanakkale Savaşı boyunca en kanlı çarpışmalar olma özelliğini taşır. Toplam zayiat 15.000 nin üzerindedir.

6-7 Ağustos gecesi müttefiklerin 10. İrlanda ve

11. Kuzey Tümenleri Suvla Koyuna çıkıp hedefleri Anafarta Ovasının doğu sınırında yer alan Kavak Tepesini, Tekke Tepesini, Kocoçimen Tepesini ve Conkbayırı'nı ele geçirmektir. 

Seddülbahir ve Arıburnu Cephelerinde devam eden örtme taarruzları sebebi ile 9 Ağustos'a kadar 5. Ordu piyade birliklerini gönderememiş ve bu sebepten dolayı Yarbay Willmer komutasındaki toplam 3000 kişilik Gelibolu ile Bursa Jandarma Alayları düşmanın ilerlemesini geciktirmeye çalışmıştır. 

Müttefiklerin Suvla çıkarması ile 5. Ordu bu bölgede 8 Ağustos sabahı Albay Fevzi komutasındaki Anafarta Grup Komutanlığını kurma ihtiyacı duymuştur.

Albay Fevzi Bey Ordu Komutanı General Leman von Sanders'in emirlerini uygulamayınca 8 Ağustos akşamı görevden alır ve yerine Albay Mustafa Kemal'i getirir. 9 Ağustos tarihinde 12. Tümen birlikleri ile Anafarta Ovası sınırlarında bulunan yüksek sırt ve tepeleri ele geçirmiş ve böylece müttefik birliklerinin ilerlemesi engel olmuşlardır. 13 Ağustos gününe kadar müttefikler ne kadar taarruz etsellerde ilerleme fırsatı bulamazlar. 

Üç gün boyunca takviye ve desteklerin ardından

17 Ağustos günü müttefik birlikleri yeniden taarruza geçerler ve II. Anafarta Muharebesi başlar. 

21 Ağustos'a kadar devam eden çarpışmalar sonunda müttefik birlikleri ağır kayıplar vererek Çanakkale Savaşın sonuna kadar bir daha başka bir harekata kalkışmayacaklardır. 

Boğazın savunması amacı ile Selanık, İntibah ve Nusrat mayın gemilerimiz tarafından 11 hat halinde toplam 403 adet deniz mayını döşenmiştir .

7-8 Mart gecesi 11inci mayın hattını Yüzbaşı Hakkı komutasındaki Nusrat mayın gemisi Erenköy Koyu Karanlik Limana Cevat Paşanın fikri ve emri ile diğer hatlara zıt olarak sahile paralel yaklaşık yüz metre aralıklarla 26 deniz mayını dökmüştür.

Çanakkale Deniz Zaferinin mimarı tartışmasız

Müstahkem Mevki Komutanı Cevat Albaydır. Ayrıca bu galibiyette büyük payları olan Yarbay Selahaddin Adil Bey, Mayın Grup Komutanı Yüzbaşı Nazmi Bey, Tophaneli Yüzbaşı Hakkı, Havran'lı Seyit Onbaşı ile nice Mehmetçikleri unutmamak gerekir.

Cevat Çobanlı Paşa'nın 18 Mart Deniz Zaferi ile ilgili basit fakat çok özgüven içeren sözü şudur ki:

Gittiler Geçemediler Geçemeyecekler   

Müttefikler 25 Nisan sabahı erken saatlerde üç ayrı bölgeye denizden karaya askeri birlik çıkarmaya başlayıp, hedefleri boğaz içerisinde bulunan Tabyaları ele geçirerek mayınları temizlemek ve sonunda Gemilere İstanbul yolunu açmaktır. 

Sabah saat 06.30 da İngiliz 29. Piyade Tümeni Gelibolu Yarımadasının en güney ucundaki dört koy ve bir sahil şeridine çıkarmayı gerçekleştirip, o günün sonunda 210 rakımlı Alçıtepe'ye varmak isterler.

9. Tümen komutanı Konyalı Albay Sami Bey orada mevcut iki alay askeri ile çıkartma öncesi gemi bombardımanını yaşamış ve ardında 48 saat boyunca kahramanca Seddülbahir bölgesinde düşmanın ilerlemesini başarı ile durdurmuştur. 

26 Nisan'da oluşan cephe hattı 28 Nisan'da müttefik birliklerin taarruzu ile başlayan Birinci Kirte Muharebesi esnasında 500 metre kuzeye kayacaktır.

Bunun ardından 12 Temmuz'a kadar bölgede onbir büyük muharebe yaşanacak. Müttefik birlikleri Seddülbahir Cephesinde iki yüz altmış gün yer alacak ama ilk günkü hedefleri olan Alçıtepe'ye savaş boyunca varamayacaklardır.

Edirneli Yüzbaşı Yusuf Kenan ve Ezineli Yahya Çavuş gibi niceleri buna canları pahasına müsaade etmemişlerdir.

Kurmay Yarbay Mustafa Kemal komutasındaki 19. Tümen 25 Şubat 1915 de Tekirdağ'dan Eceabat'ta gelmiştir. Bir ay boyunca Maydos Mıntıka Komutanı olarak savunma hazırlıklarını yapmış ancak

5. Ordunun kurulması ile bunun bir parçası oluştur.

Gelibolu Yarımadasının güney kısmının savunma görevi Albay Sami Bey komutasındaki 9. Tümene verilmiş 19. Tümen ise ihtiyatı olarak günümüzdeki Bigalı Köyüne yerleştirilmiştir. 

25. Nisan çıkarma gününde 19. Tümenin üç Alayından bir tanesi olan 57. Piyade Alayı Yarbay Mustafa Kemal'in emri ile Conkbayırı'na intikal etmiş ve bu stratejik önemli tepenin ilk günden düşmanın eline geçmesini engellemişlerdir. 

"Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum" sözleri doğrultusunda ANZAK'ları durdurmuş ve Cesaret Tepe ile Bombasırtı'na kadar geri iterek müttefik birliklerini daracık bir alana sürmüşlerdir.

57. Piyade Alayı Komutanı Hüseyin Avni 13. Ağustos tarihinde şehitlik mertebesine ermiştir.

T.C. Kara Kuvvetlerinde o askerlere gösterilen saygı sebebiyle bir 57. Alay günümüzde yoktur.  

Seddülbahir Cephesinin doğusunda Kerevizdere'ye yakın bulunan 83 ve 89 rakımlı Tepeler Fransızlar tarafından taktik bir hedef olarak seçilmiş ve bu amaçla 21 Haziran sabah saat 05.15 de topçu atışına tabi tutulmuştur. 45 dakikalık bombardıman ile Türk cephesinin savunma siperleri barınılamaz hale getirilmiş ve saat 06.00 da Fransız askerleri hücuma kalkarak tahrip edilmiş siperlerini işgal etmişlerdir. 

Buradaki Türk birliği Yarbay Hasan Askeri komutasındaki 2. Tümen bu çarpışmalarda ağır kayıplar vermiş ve ihtiyatındaki 12. Tümenden takviye alarak karşı taarruza geçmiş ve tepeyi geri almışlardır. Her iki tarafın kararlı taarruzları sonucunda ertesi gün öğleden sonraya kadar devam eden mücadele içinde bu tepeler 5 kez el değiştirmiştir. Böylece Fransızlar hedefleri olan 89 rakımlı tepeyi tutamamış fakat hemen güneyinde bulunan 83 rakımlı Tepeyi ele geçirmişlerdir.

Mücadele esnasında bu tepelerde şehit olan subaylarımızdan dolayı 83 rakımlı Tepe Kemal Bey ve 89 rakımlı tepe ise Kudsi Bey tepesi olarak anılmaktadırlar.

12 Temmuz tarihinde ikinci muharebe yaşanmış ve müttefik birlikleri 2 km lik cephe taarruzu yapmıştır.

Ağır bir topçu atışının ardından İngiliz ve Fransız birlikleri 3 Türk siperlerini elle geçirerek 350 metre ilerleme fırsatı bulmuşlardır. Yoğun mücadele sonucu bir siper geri alınsa da Kudsi Bey Tepesi Fransızların eline geçmiş ve tüm savaş boyunca en çok ilerleyebildikleri nokta olmuştur.

25 Nisan çıkarma gününden 15 Temmuz tarihine kadar müttefikler  tüm çabalarına rağmen istediklerini elde edememiş ve bu sebepten dolayı yeni bir harekata girişmişlerdir. 

İngilizler 7 Ağustos'ta Suvla Koyuna bir çıkarma planlayarak bu harekatın mümkün olduğu kadar

5. Ordu tarafından geç fark edilmesini istemektedirler. Bu amaç ile Arıburnu Cephesi Kanlısırt mevkiinde Avustralya birliklerinin bir örtme harekâtı yapmaları emredilir.

6 Ağustos öğleden sonra Kanlısırt mevkiindeki Türk siperleri lağım patlamalarına ve bombardımana tabi tutulur. Hemen ardından Avustralya piyade askerleri hücuma geçerek tahrip olmuş ilk Türk siperini ele geçirirler. Bu mücadelede 47. Alay ağır zayiatlar vermiş ve Türk cephe hattı yarılmıştır. 

47. Alay 1 Tabur Komutanı Yüzbaşı Mehmet Memduh Türk kuvvetlerinin direniş kararlılığını şu sözler ile dile getirir : " Ölürüm ama emir almadıkça buradan ayrılmam. Tüfek elimdedir".

Üç gün sürecek olan bu mücadele her iki tarafa ağır zayiatlar verdirmiş, müttefiklerin Conkbayırı yolunu açmış ve Suvla çıkarmasını kolaylaştırmıştır.

Kansılırt Muharebesinde Avustralyalılar 2277  asker

5. Ordu 16. Tümen ise 5649 zayiat vermiştir.

Örtme harekatı olan Kanlısırt Muharebesi sürerken

6 Ağustos gecesinin karanlığında Yeni Zelanda ve Gurka askerleri Conkbayırı'na doğru harekete geçip, 8 Ağustos sabahı Yeni Zelanda birlikleri Şahinsırtı'nı ve Gurka birlikleri Besimtepe'yi zapt ederler.

İki günlük mücadelenin ardından 10 Ağustos sabahı Albay Mustafa Kemal'in komutasındaki Türk askerleri bu stratejik önemli tepeyi düşmandan geri alırlar.  

1912 yılındaki Balkan Savaşlarında Osmanlı'nın uğradığı yenilgi ile sarsılan prestij Çanakkale Savaşıyla yeniden filizlenmiştir. İstiklal Harbinin önsözü olan Çanakkale Muharebeleri Mustafa Kemal Atatürk gibi dahi bir lideri Türklere kazandırmıştır.

Onun yanı sıra İstiklal Harbinden tanıdığımız Fevzi Çakmak, Cevat Çobanlı, Kazım Karabekir, Fahrettin Altay, Reşat Çiğiltepe ve niceleri Çanakkale'de birbirlerini tanımış, tartmış ve güvenmişlerdir. Bu ruh ile günümüz Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerini atmışlardır. 

                            Çanakkale Ruhu